شیر خشک یا شیر مادر

تغذیه ارتباط بسیار نزدیکی با سلامت کودک و بقای او در کوتاه مدت و طولانی مدت دارد. تغذیه زودهنگام طفل، رشد طولانی تر، سلامتی و تحول ذهنی او را تحت تأثیر قرار می دهد. این کار اولین ارتباط عمیق را بین مادر و نوزاد ایجاد می کند.
علاوه بر آنکه شیر مادر یک رژیم غذایی کامل و متعادل برای نوزاد است، فواید چندی به همراه دارد:
ـ کودک و مادر را علیه بیماریها و عفونتها مصون می کند.
ـ انواع حساسیتها را در کودک از بین می برد.
ـ تغذیه با شیر مادر بلافاصله پس از تولد، خطر هموفیلی را کاهش می دهد.
ـ این نوع تغذیه بسیار راحت، مطمئن و صحیح است و در مقابل تقاضای کودک خیلی سریع انجام می شود.
ـ فضای گرم و صمیمانه ای بین مادر و نوزاد ایجاد می کند.
ـ و اگر با کنترل و نظارت مادر همراه باشد، روش بسیار مناسبی برای تغذیه نوزاد محسوب می شود.
اما تغذیه با شیر معمولی، معمولاً به دلایل زیر توصیه نمی شود:
1ـ افزایش خطر بیماریها. شیر یا وسایل مرتبط با آن باعث اسهال، سوء تغذیه و در نهایت مرگ کودک می شود. مشکل می توان از استریل بودن ابزار تغذیه نوزاد اطمینان حاصل نمود، به خصوص در مواقعی که سوخت و ابزار پخت و پز وجود نداشته باشد.
در جانشینهای شیر مادر هیچ عامل محافظت علیه عفونتها یا حساسیتها وجود ندارد، به علاوه این مواد محتوی مواد ضد عفونت که به طور طبیعی از شیر مادر به نوزاد منتقل می شوند، نیستند.
2ـ این روش، روش پرهزینه ای است. اگر والدین از عهده خرید شیر خشک برنیایند، ممکن است مجبور شوند شیر را رقیق کنند یا از جانشینهای نامناسب استفاده نمایند.
3ـ نمی توان مطمئن بود که همیشه و در همه جا بتوان کودک را با شیر خشک تغذیه کرد.
4ـ استفاده از جانشینهای شیر مادر، تولید آن را کاهش می دهد، زیرا مادر اشتیاق چندانی برای تولید شیر ندارد.
اما باید دید اصول تغذیه صحیح نوزاد با شیر مادر چگونه است؟
در بدو تولد، کودک را به سینه خود بچسبانید. اولین شیر یعنی آغوز، دارای عوامل محافظی (ایمونوگلوبولین ها) هستند که این غریزه را افزایش می دهند.
کودک باید در حالت مناسبی قرار گیرد و به طوری که صورتش رو به مادر و شکمش در مقابل شکم او باشد) و نوک سینه مادر به طور کامل در دهانش قرار گیرد تا به راحتی آن را مک بزند.
مادران و کودکان جدید نمی دانند که کودک چگونه با شیر مادر تغذیه شود، زیرا این عمل به طور خودکار انجام نمی شود. مادران باتجربه و مددکاران می توانند از مادران جدید حمایت کنند تا این مادران احساس کنند همه چیز به خوبی پیش می رود.
مطمئن شوید که کودک یک سینه را از شیر خالی می کند قبل از آنکه از سینه دیگر شیر بخورد. اولین شیر آبکی است اما به تدریج غنی می شود. هرچه کودک بیشتر سینه را بمکد، شیر بیشتری تولید می شود.
نیازی نیست مادر مایعات اضافی حتی آب بخورد.
یک مادر حتی می تواند برای تغذیه دوقلوها و سه قلوها شیر کافی تولید کند. تغذیه کودک با شیشه، او را از خوردن سینه مادر منع می کند.
باورهای نادرست در مورد تغذیه با شیر مادر کدامند؟
عقاید زیادی در این باره وجود دارد که پاره ای درست و پاره ای نادرست اند. که در زیر به آنها اشاره شده است:
فشارهای روانی (استرس) مانع تولید شیر مادر می شوند.
فشارهای روانی (استرس) الزاما مانع تولید شیر مادر نمی شوند.
اگر یک شرایط پر استرس مانع از آن شود که مادر کودک خود را زیر سینه اش بگذارد، ذخیره شیر او تحت تأثیر قرار می گیرد. در مواقع بحرانی ممکن است ترشح شیر از سینه مادر به طور موقت قطع شود. در غیر این صورت دلیلی وجود ندارد که مادر حتی در موقع استرس نخواهد و قادر نباشد به کودکش شیر دهد. در واقع، در چنین مواقعی، تغذیه با شیر مادر برای خود مادر خاصیت درمانی و آرامش بخش دارد.
اقدامات لازم برای حمایت از مادران شیرده و کاهش عوامل استرس زا ، تا جای ممکن باید افزایش یابد.
مادرانی که دچار سوء تغذیه هستند، نمی توانند شیر بدهند.
به غیر از مواقع حاد، مادرانی که مبتلا به سوء تغذیه هستند، می توانند شیر بدهند.
سوء تغذیه جزیی، حداقل تأثیر را بر تولید شیر مادر دارد. در حقیقت، تولید شیر مادر همواره وجود دارد حتی اگر سلامتی او به خطر افتد.
مادران تصور می کنند که نمی توانند برای تغذیه کودکشان به میزان کافی شیر بسازند.
مادران برای تغذیه فرزندشان شیر کافی می سازند.
تولید شیر بر اساس تقاضا و نیاز به آن صورت می گیرد. زمانی که کودک زیر سینه مادر قرار می گیرد، محبت بی شائبه ای بین آن دو ایجاد می شود و باعث می گردد کودک تقاضای خود را تکرار کند، ذخیره شیر مادر تمام نیازهای کودک را برآورده می کند.
اگر کودک مبتلا به اسهال است، شیردادن به او را متوقف کنید.
اگر کودک مبتلا به اسهال است. شیردادن را متوقف نکنید.
شیر مادر نه تنها حاوی آب است که می تواند آب از دست رفته بدن بر اثر اسهال را جبران کند، بلکه ذخیره مهمی از مواد معدنی و ویتامینها است که مانع کم شدن آب بدن می شود و همچنین پروتئین که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می گردد. در مواقع جدی یا طولانی، ممکن است نیاز به آب درمانی مجدد باشد.
کودکان نیاز به مایعات اضافی نظیر آب یا چای دارند.
شیر مادر محتوی تمام مایعات مورد نیاز کودک می باشد.
شیر مادر مقادیر زیادی آب دارد که کمبود آب بدن را جبران می کند. همچنین حاوی مواد مغذی است که یک کودک حتی در گرم ترین و خشک ترین آب و هوا بدان نیاز دارد. آب موجود در شیر مادر حتی بهتر از مایعات دیگر جذب بدن می شود.
تنها زنانی که سینه های بزرگ دارند، قادر به شیردهی هستند.
تمام زنان می توانند شیر بدهند.
رمز شیردهی موفق، روش مناسب مکیدن کودک است نه اندازه سینه و شکل نوک سینه.
اولین شیر باید به کودک داده شود.
اولین شیر منبع مهمی از مواد مغذی است و یک ماده ضد عفونی کننده می باشد.
این ماده باعث می شود عملکرد روده به خوبی انجام شود.
زمانی که شیردهی متوقف می شود، نمی تواند دوباره آغاز گردد.
اگر مادر شیردهی را متوقف کند او اغلب می تواند دوباره این کار را آغاز نماید.
تولید دوباره شیر مستلزم صرف زمان است اما اغلب امکان پذیر است. مهمترین عوامل در این زمینه عبارتند از:
ـ تمایل مادر به شیردهی مجدد و تعیین دلایل اینکه چرا او اولین بار شیر دهی را قطع کرده است.
مادر باید کودکش را به طور منظم زیر سینه اش بگذارد (حداقل هر 3 ـ 2 ساعت یک بار)
تغذیه می تواند تا کم شدن میزان شیر ادامه یابد که پس از آن فرآیند تولید شیر اتفاق می افتد.
غذای کمکی نوزاد بهتر از شیر است.
غذای کمکی برای کودک و مادرش در درجه دوم اهمیت قرار دارد.
بهترین غذا و بهترین روش تغذیه برای نوزادان، مکیدن شیر مادر از سینه وی می باشد.
غذای کمکی بهترین انتخاب در هنگام فقدان شیر مادر می باشد.
برای کودکانی که از شیر مادر تغذیه نمی کنند ، چه کار می توان کرد؟
در شرایط خاص، ممکن است لازم باشد شرایطی را در نظر بگیریم که شامل موارد زیر است:
اطفال یتیم یا کودکانی که جدا از والدینشان نگهداری می شوند.
یک مادر بسیار بیمار که نمی تواند برای مدتی به کودکش شیر دهد. در این مورد ممکن است لازم باشد به گونه ای دیگر کودک را حمایت نمود. البته امکان دارد تولید شیر در دوره بهبود مادر، به سختی انجام شود.
شیر ندادن مادر ممکن است ارتباط زیادی با عقاید فرهنگی یا هنجارها و فشارهای اجتماعی داشته باشد.
در چنین شرایطی، گزینه های دیگر مناسب به نظر می رسند:
استفاده از شخصی (دایه) که به جای مادر به کودک شیر دهد.
استفاده از شیر پاستوریزه
استفاده از جانشینهای شیر و خوراندن آنها به کودک با فنجان.